Tradycyjne stawianie ocen, niestety, przyczynia się do rozwinięcia u uczniów motywacji zewnętrznej. Uczą się nie dla siebie, ale dla ocen. Nam – nauczycielom zależy, aby młodzież uczyła się z potrzeby poszerzania swoich horyzontów i ciekawości świata, więc oparliśmy nasz system weryfikacji uczniowskich postępów na ocenianiu kształtującym.
Ocenianie kształtujące wspiera rozbudzanie u uczniów motywacji wewnętrznej – czerpania z nauki przyjemności, chęci poznawania czegoś nowego, poszerzania wiedzy bądź rozwijania swojego potencjału.
Wyróżniamy 5 strategii oceniania kształtującego:
1. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.
Uczniowie mają prawo wiedzieć, do czego dąży nauczyciel, jakie cele stawia uczniom i sobie. To zwiększa motywację uczniów do nauki i odpowiedzialność za nią.
Częścią tej strategii OK jest również ustalanie i podawanie uczniom informacji, co będzie podlegało ocenie (element OK zwany „nacobezu” – na co będziemy zwracać uwagę).
czyli uczeń wie, czego i po co będzie się uczył.
2. Organizowanie w klasie dyskusji, zadawanie pytań i zadań dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.
Nauczyciel, który stosuje drugą strategię OK, wie, na jakim etapie nauki są jego uczniowie i do tej wiedzy dostosowuje swoje nauczanie. Prowadzi z uczniami dialog na temat tego, co już zrozumieli, a na co należy poświęcić więcej czas. Procesowi nauczania towarzyszy ciągły monitoring postępów uczniów. Nauczyciel umiejętnie zadaje pytania, które stymulują myślenie, angażują uczniów w naukę, zachęcają do poszukiwania odpowiedzi. Proces nauczania powinien być oparty o pytania, do odpowiedzi, na które uczniowie dochodzą samodzielnie.
3. Udzielanie uczniom takiej informacji zwrotnej, która przyczyni się do ich widocznych postępów.
Uczniowie potrzebują informacji o swojej pracy i osiągnięciach, a ta powinna zawierać odpowiedzi na cztery pytania:
- Co uczeń zrobił dobrze?
- Co należy poprawić?
- Jak należy to poprawić?
- Jak uczeń ma się dalej rozwijać?
4. Umożliwianie uczniom, by korzystali wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności.
Strategia ta wyrasta z przekonania, że proces nauczania jest procesem społecznym.
Człowiek najlepiej uczy się w grupie. Świadomy tego faktu nauczyciel tak organizuje proces uczenia się, aby uczniowie pracowali w parach lub w zespołach. Dzięki pracy grupowej uczniowie uczą się od siebie nawzajem, a przede wszystkim uczą się współpracy, tak potrzebnej w dorosłym życiu.
Narzędziem pomocnym w czwartej strategii jest element OK – ocena koleżeńska. Uczniowie na podstawie poznanych wcześniej kryteriów przekazują sobie informację zwrotną o wykonanej pracy.
5. Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu swojego uczenia się.
Z psychologii poznawczej i z teorii konstruktywizmu wynika jasno, że to uczeń się uczy, a nie nauczyciel „wlewa mu wiedzę na głowy”. Aby uczeń stał się autorem i podmiotem procesu swojego uczenia się, trzeba go do tego przygotowywać. Ważne jest wzmacnianie w uczniach poczucia własnej wartości oraz budowanie emocjonalnego zainteresowania przedmiotem.
Aby zachęcić uczniów do nauki, nauczyciel może zastosować pytanie kluczowe (element OK), które zachęca uczniów do poszukiwania odpowiedzi i angażują ich w naukę.
Budowanie u ucznia poczucia wartości jest możliwe tylko wtedy, gdy nauczyciel nawiążę z uczniem relację opartą na wzajemnym zaufaniu.
A taką relację osiągamy poprzez stosowanie w komunikacji Porozumienia bez przemocy Rosengerga (NVC)